Het werkgeversauteursrecht
In Nederland geldt de hoofdregel dat auteursrechten op werken die door werknemers worden gemaakt, automatisch toekomen aan de werkgever. Dit is geregeld in artikel 7 van de Auteurswet. De wet bepaalt dat wanneer een werknemer in dienstverband een auteursrechtelijk beschermd werk maakt, het auteursrecht toekomt aan de werkgever, tenzij anders is afgesproken. Aangezien de rechten automatisch toekomen aan de werkgever, is overdracht ervan niet nodig.
Voor veel ondernemers is dit een belangrijk uitgangspunt: het geeft de werkgever controle over bijvoorbeeld teksten, software, ontwerpen of andere creatieve werken die binnen de onderneming worden ontwikkeld, omdat zij rechthebbende zijn van de rechten.
Hoe zit het met naburige rechten?
Naast auteursrechten bestaan er zogeheten naburige rechten. Deze rechten beschermen niet de maker van het werk, maar de uitvoerder – bijvoorbeeld een muzikant, acteur of danser – die het werk tot leven brengt. In tegenstelling tot auteursrechten, kent de Nederlandse wet geen automatische overdracht van naburige rechten aan de werkgever.
Het HvJEU heeft recent een belangrijke uitspraak gewezen waarin zij heeft geoordeeld over deze naburige rechten. In tegenstelling tot in Nederland, bestaat er in België namelijk een wet die deze rechten automatisch aan de werkgever toekent. Het Hof oordeelde dat dit wettelijk mechanisme in strijd is met Europees recht: overdracht van naburige rechten mag alleen met uitdrukkelijke toestemming van de uitvoerder.
Kortom: naburige rechten blijven in beginsel bij de uitvoerende werknemer, tenzij deze er zelf schriftelijk mee instemt dat die rechten aan zijn werkgever toekomen.
Wat betekent de uitspraak van het HvJEU voor het werkgeversauteursrecht in Nederland?
De uitspraak van het HvJEU is relevant voor de vraag of de Nederlandse wet met betrekking tot het werkgeversauteursrecht in lijn is met het Europees auteursrecht. In Europa zijn er immers gezamenlijke regels voor auteursrecht gemaakt, en Nederland heeft die regels geïmplementeerd in de Auteurswet. De conclusie die valt op te maken uit de uitspraak van het HvJEU is dat artikel 7 van de Auteurswet (waarin het werkgeversauteursrecht is opgenomen) in lijn is met het Europees auteursecht, omdat dit artikel voldoende ruimte biedt voor contractuele afwijking van de hoofdregel. Partijen kunnen afwijkende afspraken maken (dat het auteursrecht dus bij de werknemer blijft), mits ze dit contractueel vastleggen. Tóch moet een werkgever nog altijd rekening houden met bepaalde rechten van de werknemer, zoals (sommige) persoonlijkheidsrechten en het recht op een billijke vergoeding in geval van een bestseller.
Toekomstige invloed op het werkgeversauteursrecht
Gezien het bovenstaande, is de verwachting dat artikel 7 Auteurswet (op korte termijn) niet zal worden aangepast. Op dit moment blijft de regel dat auteursrechten van werknemers automatisch naar de werkgever gaan gewoon van kracht. Maar als Europa de regels verder op één lijn wil brengen, kan het zijn dat er ook voor dit artikel strengere voorwaarden gaan gelden, net zoals bij naburige rechten. Denk bijvoorbeeld aan de eis dat werknemers eerst duidelijk moeten instemmen met de overdracht van hun rechten.
Wat kunt u als werkgever doen?
- Maak onderscheid tussen rechten: auteursrechten van werknemers gaan (vooralsnog) automatisch over; naburige rechten alleen met expliciete toestemming van de werknemer.
- Controleer uw contracten: om discussie te voorkomen, is het verstandig om deze expliciete toestemming voor zowel auteursrechten als naburige rechten vast te leggen in arbeidsovereenkomsten. Dit is vooral belangrijk voor organisaties waar werknemers innovatieve producten of diensten ontwikkelen.
- Let op bij zzp’ers en freelancers: voor zelfstandigen geldt géén automatische overdracht van rechten. Zorg ervoor dat u een aparte overdrachtsbepaling opneemt in de overeenkomst, anders rusten de rechten bij de maker/uitvoerder.
- Vraag eventueel om juridisch advies: heeft u vragen over auteursrechten, naburige rechten of IE-bepalingen in arbeidsovereenkomsten? Neem dan vooral contact op met (onze) juridische specialisten om u te laten adviseren.
